Forex Pozisyon Boyutu ve Risk/Ödül: Kolay Formülle Boyutlandırma (Sizing) Rehberi
BY Ahmet Demir
|Kasım 18, 2025Forex’te sermayeyi koruyan, grafikteki “güzel” oluşumlardan bile daha belirleyici bir unsur var: forex pozisyon boyutu. İyi kurgulanmış bir risk/ödül dengesi, kazanma oranınız ortalamada kalsa bile, portföy eğrisini yukarıda tutabilir. Hem teknik hem de pratik tarafta, basit bir formülle boyutu ayarlamak—ve her seferinde aynı risk yüzdesini gözetmek—disiplini otomatikleştirir. Bu rehber; kavramları, adım adım yöntemi ve gerçekçi kontrol noktalarını bir araya getiriyor. Ve evet, formül sade; asıl iş, onu koşullara göre tutarlı biçimde uygulayabilmekte.
Başlangıç ve temel ilkeler
Ölçemediğiniz riski yönetemezsiniz; yönetemediğiniz riski büyütemezsiniz. Bu yüzden ilk prensip nettir: her işlemde aynı para riskini almak. Yüzde olarak sabit tutulan bu risk, lot boyutunu otomatikman belirler; volatilite arttığında lot küçülür, dinginleştiğinde makul ölçüde büyür. Böylece, “aynı hata” her defasında aynı maliyete denk gelir; psikoloji korunur, istatistikler karşılaştırılabilir kalır.
Kaldıraç tarafını da aynı mantıkla düşünmek gerekir; konuya daha temelden yaklaşmak istersen Forex’te Kaldıraç Nedir ve Nasıl Kullanılır? yazısında kaldıraç oranlarının pozisyon boyutuyla birlikte nasıl ele alınması gerektiğini adım adım bulabilirsin.
Sık yapılan hata? Lotu önce seçip, stopu “ona uydurmaya” çalışmak. Tersini yapmalısınız: önce teknik/volatilite temelli stop mesafesi, sonra forex pozisyon boyutu. Aksi hâlde rakamlar güzel görünse bile stratejiniz kağıt üzerindeki hâliyle gerçek piyasa sürtünmesine (spread, komisyon, kayma) dayanmaz.
Bu aşamada, kurumsal bir arayüzden yararlanmak isteyenler için not düşelim: TIO MARKETS tarafında Hesabınızı açın ve ilk para yatırma adımları bağlantısı, işlem öncesi hazır bulunuşluğu hızlandırır (KYC (Müşterini Tanı), fonlama, platform erişimi). İleride platform ve sözleşme detaylarına geldiğimizde—lot değerleri, kontrat büyüklükleri—bu kurulumun düzgün olması işinizi kolaylaştırır.
Kavramsal çerçeve (net ama gerektiği kadar)
- Riske edilen tutar (R): Her işlemde sermayenin sabit yüzdesi. Örn. 10.000 USD bakiyede %1 risk = 100 USD.
- Stop mesafesi: Pip/point cinsinden, teknik gerekçeye veya volatiliteye (ATR) dayalı. Rastgele olmaz; bir yapıya dayanmalıdır.
- Pip/point değeri: Enstrüman, kontrat büyüklüğü ve hesap para birimine göre değişir; “lot hesaplama forex” tarafında kritiktir.
- Risk ödül oranı (R/Ö): Potansiyel kârın potansiyel zarara oranı. 1:2 ve üzeri, uzun vadede beklenen getiriyi (expectancy) destekler.
- Beklenen getiri (kısa hatırlatma): Expectancy = (Kazanma% × Ortalama Kâr) − (Kaybetme% × Ortalama Zarar). R/Ö yükseldikçe, ortalama kazanma oranınız çok parlak olmasa bile E pozitife dönebilir.
Özetin özeti: forex risk yönetimi rakamla başlar, davranışla sürer. Sayısal çerçeve doğruysa, disiplin görece kolaylaşır; yanlışsa, en iyi fikirler bile istikrarsızlaşır.
“Pozisyon boyutlandırma formülü” — kısa yol, net sonuç
Teori uzamaz; işin püf noktası şudur:
Lot oranı = (Hesap Bakiyesi × Risk %) / (Stop Mesafesi (pip) × Pip Değeri (lot başına))
- Risk %: Her işlem için sabit. %0,5–%1 aralığı, birçok sistem için akla yatkındır; %2 üst sınır sayılabilir.
- Stop (pip): Teknik yapı (salınım dip/tepe, S/R) veya volatilite (ör. 1,5×ATR).
- Pip değeri: Enstrümana göre değişir; EURUSD’de 1,00 lot için kabaca 10 USD/pip, JPY çaprazlarında farklılaşır, XAUUSD’de “pip” yerine fiyat adımı × kontrat büyüklüğü düşünülür.
Formül basit olsa da pratikte üç ayrıntı fark yaratır:
- Hesap para birimi: USD dışında (EUR/TRY vb.) işlemde gerçek risk tutarı dönüşüme tabidir. Pip değerini hesap para birimine çevirin.
- Enstrüman kontratı: Endeksler (US500, GER40) veya emtialarda pip değil “point”/“tick” konuşulur; Sözleşme Şartnamesi sayfasındaki değerleri esas alın.
- Mikro/mini lot sınırları: Broker alt limitleri hesaplarınızı “yuvarlayabilir”. Risk % sabit kalsın diye lotu en yakın uyguna ayarlayın; çok sapma varsa, stopu teknik bütünlüğü bozmadan optimize edin.
Bu noktada, sözleşme ve pip değerlerini resmi kaynaktan doğrulamak en iyi pratiktir; TIO MARKETS sözleşme ekranındaki Sözleşme şartnamesi: pip değeri, kontrat büyüklüğü, minimum lot bağlantısı bu kontrolü pratik hâle getirir. “Kağıt formül” ile “gerçek kontrat” arasındaki küçük farklar, uzun vadede beklenenden büyük sonuçlar doğurabilir— bu iyi ya da kötü yönde gerçekleşebilir.
Düşünme biçimi: Boyut stopa uyar, stop lota değil
Kulağa basit geliyor; uygulamada çoğu yatırımcı tam tersini yapıyor. Önce “0,10 lot açayım” deyip, sonra stopu “bütçeye sığdırmaya” çalışmak… Sonuç: teknik olarak savunmasız bir stop, ölçüsüz bir hedef, sarsak bir pozisyon yönetimi rehberi.
Doğru akış şöyle olmalıdır:
- Set-up: Fiyat yapısı, seviye kalitesi, volatilite—hepsi değerlendirilir.
- Stop: “Nerede haksız çıkmış olurum?” sorusunun cevabı. Bu çizgi, grafikte anlamlı bir yer olmalı.
- Boyut: Stop mesafesine göre forex pozisyon boyutu hesaplanır.
- Hedef: risk ödül oranı en az 1:2 olacak şekilde; ama “haritaya” (likidite cepleri, arz/talep zonları) uydurularak.
Bir başka deyişle: önce mantık, sonra matematik. Matematik, mantığın hizmetkârı; tersi değil.
Volatiliteye uyum: ATR (Ortalama Gerçek Aralık) ile esnek ve tutarlı
Piyasa durgunken 15–20 piplik bir stop makulse haber dönemlerinde aynı enstrümanda 40–60 pip olağan olabilir. Stop genişlediğinde, formül gereği lot küçülür; risk (USD) sabit kalır. Doğru olan da budur. Aksi hâlde, aynı yüzdeyle bile farklı piyasa koşullarında farklı para risk etmiş olursunuz.
ATR tabanlı pratik bir kural:
- Günlük yatırımcı: 1,0×ATR (14) civarı; yapı izin veriyorsa 0,8×ATR.
- Swing yatırımcı: 1,5×–2,0×ATR; daha geniş trend soluklarında “gürültüyü” dışarıda bırakır.
Elbette, körü körüne kurala boyun eğmeyin; bağlamı tartın. Ancak “aynı yüzde, değişken lot” prensibini ATR ile biraraya getirdiğinizde dalgalı dönemlerde portföy eğriniz daha sakin seyreder.
Platform ve araçlar: doğru ölç, hızlı uygula
Formülün doğru işlemesi için veri ve arayüzün güvenilir olması şarttır. Stopu milimetrik girersiniz, lotu doğru hesaplarsınız, hedefi R cinsinden belirlersiniz—ve hepsini hızlı yaparsınız. Bu akış, hata payını küçültür.
Burada platformun rolü büyük. Derinlikli emir ekranı, kısayollar, R bazlı kâr/zarar ön-izlemesi, hesap makinesi gibi detaylar işinizi kolaylaştırır. İhtiyaç hâlinde, TIO MARKETS tarafında MT4’te pozisyon boyutu ve lot hesaplama bağlantısı (MT4 bileşenleri, lot adımı, Zararı Durdur/Kârı Al girişleri) uygulamayı hızlandırır; teori-pratik arası köprü ne kadar kısa olursa disiplin o kadar sürdürülebilir hâle gelir.
Adım adım hesaplama akışı (örnekli ve denetim noktalarıyla)
Teori tamam, şimdi uygulama. Aşağıdaki akış, “hata yapma payını” küçültmek ve forex risk yönetimi tarafında tutarlılık sağlamak için pratikte işe yarar.
Adım 1 — Risk yüzdesini belirleyin.
Sermaye ve strateji doğasına göre %0,5–%1 çoğu sistem için makuldür; %2 üst sınır gibi düşünülür. Yeni başlayanlar için daha düşükten başlamak, psikoloji ve süreç oturana kadar faydalıdır.
Adım 2 — Stop mesafesini tanımlayın.
Teknik bir gerekçeye yaslanın (salınım tepe/dip, S/R, kanal dışı, yapı kırılımı) veya ATR yaklaşımı kullanın. Gerekçe net değilse, stop rastgele demektir; o işlem iptal edilmelidir. Bu kadar basit.
Adım 3 — Pip/point değerini doğrulayın.
EURUSD’de 1,00 lot ≈ 10 USD/pip, ancak JPY çaprazlarında, endeks ve emtialarda lot hesaplama forex mantığı değişir. Kontrat büyüklüğü ve hesap para biriminizi dikkate alın; gerekirse aracı kurum sözleşme tablosuna bakın.
Adım 4 — pozisyon boyutlandırma formülünü uygulayın.
Lotre = (Bakiye × Risk %) / (Zararı Durdur (pip) × Pip Değeri).
Yuvarlama yaparken broker alt sınırlarını unutmayın (0,01/0,10 gibi).
Adım 5 — Hedefi “haritaya” göre ayarlayın.
Kural idealde 1:2 ve üstü risk ödül oranı. Ancak hedef, piyasanın gerçeklik hissiyle uyumlu olmalı; likidite cepleri, arz/talep zonları, seans davranışı gibi. Rakam var diye “uymayan” hedefe zorlamayın.
Adım 6 — Maliyetleri dahil edin.
Spread, komisyon ve muhtemel kayma. Kâğıt üstündeki 1:2, pratikte 1:1,7 olabilir. Kırılgan kalıyorsa, ya giriş/çıkışı optimize edin ya da işlemi pas geçin.
Adım 7 — Kayıt tutun, R ile raporlayın.
Her sonuç bir “R” değeri (−1R, +2R…) olarak not edildiğinde, stratejinizin beklentisi daha net görünür.
Doğru akış, forex pozisyon boyutu hesabını “otomatik” hâle getirir. Zihin enerjinizi, gerçekten değer katan kararlara saklamış olursunuz.
Senaryolar: EURUSD, USDJPY, XAUUSD ve bir endeks
Rakamları yuvarlayarak sadeleştirelim. Ama mantık değişmez.
EURUSD (Hesap USD)
- Bakiye: 10.000 USD
- Risk %: 1 → 100 USD
- Stop: 50 pip
- Pip değeri (1,00 lot): ≈ 10 USD/pip
- Lotre = 100 / (50 × 10) = 0,20
- 1:2 hedef → 100 pip → +200 USD (≈ +2R)
USDJPY (Hesap USD)
- Bakiye: 10.000 USD
- Risk %: 1 → 100 USD
- Stop: 60 pip
- Pip değeri (1,00 lot): ≈ 9–10 USD/pip (kotasyona bağlı)
- 10 USD varsayımıyla: Lotre = 100 / (60 × 10) ≈ 0,17
XAUUSD (Altın, Hesap USD)
- Bakiye: 10.000 USD
- Risk %: 1 → 100 USD
- Stop: 5,0 $ (fiyat adımı cinsinden)
- Kontrat (1,00 lot): 100 oz → 1,0 $ hareket ≈ 100 USD
- 5,0 $ hareket ≈ 500 USD
- Lot oranı = 100 / 500 = 0,20
Not: Birçok platformda “0,10 lot = 10 oz” türü adımlar var; gerçek kontratınızda değerleri doğrulayın. Aksi hâlde hesap “kâğıt üzerinde” kalır.
Endeks (ör. US500)
- Bakiye: 10.000 USD
- Risk %: 1 → 100 USD
- Stop: 20 puan
- Değer (1,00 lot): 1 puan = 1 USD varsayalım
- Lot oranı = 100 / (20 × 1) = 5,00
Elbette, gerçek sözleşme değeriniz farklı olabilir; tabloya bakmadan işlem boyutu belirlemeyin.
Maliyetler, kayma ve çevresel faktörler
Kâğıt üzerindeki Risk/Ödül oranı, maliyetlerle incelir. Sadece spread değil; komisyon, gece taşıma (swap), yoğun haber saatinde kayma vb. Özellikle dar hedefli stratejilerde (scalping gibi) bu kalemler sonucu dramatik değiştirir. Kural basit: hedefiniz net olarak en az 1:2 kalmıyorsa, o işlem stratejinizin ekonomisine uymuyor demektir.
Bu maliyet kalemlerinin her birini rakamla görmek ve hangi stratejide ne kadar etkilediğini anlamak için Forex İşlem Maliyetleri: Spread ve Komisyonlar rehberine göz atmak, pozisyon boyutu formülünü gerçek işlem şartlarıyla birleştirmeni kolaylaştırır.
Çevresel etkenler de önemli:
- Likidite saatleri (Londra/NY kesişimi),
- Haber akışı (tarım dışı istihdam, enflasyon, merkez bankası kararları),
- Seanslar arası geçişler (Asya → Avrupa → ABD).
Piyasa dar hacimdeyken, 1:2 hedefe doğru gitmek zor olabilir; tam tersi, haber akışında “hedefe ulaşma” hızlanır ama kayma riski büyür. Ölçülü olun.
Korelasyon yönetimi: “görünmez” risk
EURUSD ve GBPUSD’de aynı yönde pozisyon almak; USDJPY ile NASDAQ vadelisini ters yönde taşımak; kulağa çeşitlendirme gibi gelse de çoğu zaman “aynı riskin iki kopyası” şeklindedir. Kısa bir kontrol listesi tutun:
- Bir gün içinde aynı tema üzerinde kaç işlem oldu?
- USD teması iki farklı paritede aynı anda mı?
- Emtiada risk açıkken endekste benzer yönde risk ekleniyor mu?
Basit önlem: “Toplam açık riski” R cinsinden izleyin (ör. aynı anda en fazla 3R). Bir pozisyon +1R giderken diğeri −1R yazıyorsa, aslında “tek bir tema” taşıyor olabilirsiniz.
Zaman bazlı risk kısıtları: gün, hafta, ay
Sermaye korunmadıkça, hiçbir istatistik uzun süre ayakta kalamaz. Bu yüzden süreç kısıtları yararlıdır:
- Günlük tavan: En fazla −3R’de günün fişi çekilir.
- Haftalık tavan: −6R gibi; hafta geri kalanında boyutu yarıya indirme veya ara verme.
- Drawdown eşiği: Toplam özsermaye−%10’a inerse, risk % yarıya çekilir; sistem gözden geçirilir.
Basıncı düşürür, davranışı stabilize eder. Uzun vadeli beklentiyi (expectancy) korumak için, kısa vadede “zarar günlerini” sınırlamak zorundasınız.
Tipik hatalar ve düzeltme önerileri
- Lot sabitleyip stopu eğip bükmek: Tersine çevirin. Stopu teknik/ATR (Ortalama Gerçek Aralık) temeliyle sabitleyin; lotu ona uydurun.
- Risk ödül oranını görmezden gelmek: 1:1 altında kalan setuplar istisna olmalı, rutin değil.
- Pip değerini yanlış almak: Hesap para birimi, JPY çaprazları, endeks/emtia sözleşmeleri… Hepsi farklı.
- Korelasyonu unutmak: Aynı temayı iki kez oynamak, riski ikiye katlar; kazançları da zararları da.
- Gün/hafta tavanı olmadan “telafi” kovalamak: En hızlı batış yollarından biri.
Küçük ama etkili bir alışkanlık: rutin bir pozisyon yönetimi rehberi maddeleri listesi. İşlemden önce 20 saniyede gözden geçirin; karar kaliteniz fark edilir biçimde artar.
Araç ve otomasyon: hız, doğruluk, tutarlılık
Formülü her seferinde elle yazmak zorunda değilsiniz. Hazır bir şablon, küçük bir hesap makinesi, hatta platform içi eklentiler. Ne kadar çok şeyi makineye devrederseniz, o kadar az hata yaparsınız.
Bu bağlamda, son “yardımcı çapa” notu: TIO MARKETS tarafındaki Risk yüzdesi ve stop mesafesi için hesaplayıcı bağlantısı, sahada lot ve R hesabını hızlandıran pratik bir araçtır. Özellikle haberli, hızlı akışlı saatlerde, doğru boyutu “ilk denemede” girmek için etkilidir.
Stratejiye göre boyut: scalping, günlük yatırım, swing
Her yaklaşımın ritmi farklıdır; forex pozisyon boyutu da buna uyumlanır.
- Scalping: Hızlı, dar stoplar (5–15 pip). Maliyetler (spread/komisyon) Risk/Ödülü daha çok ezer. Risk % genelde daha düşüktür; veri saatlerinden kaçınmak akıllıcadır.
- Günlük Yatırım (Day trading): 20–60 pip stop; seans içi akış ve haber takvimi önemli. ATR ve seanslaşma (Londra/NY) birlikte değerlendirilir.
- Swing: 80–200 pip stoplar olağandır. R % sabit kalır, lot küçülür; sabır isteği ve “gece taşıma” maliyetlerinin etkisi daha belirgindir.
Aynı formül, farklı ritim. Önemli olan, her stil için net bir çerçeve yazmanız: stop ölçütü, giriş türleri, kâr alma yapısı, gün/hafta tavanları.
Kâr alma ve stop taşımaya “denge” yaklaşımı
Mükemmel çözüm yoktur; var olanlar, karakter ve yöntemle uyumlu olanlar vardır. İki yaygın yaklaşım:
- Kademeli kâr alma: 1R’de %50 kapat, Zararı Durdur emrini maliyete çek, kalanını 2–3R’ye bırak. Duygusal baskıyı azaltır; toplam R/Ö bir miktar düşebilir.
- Tam hedef: 2R veya 3R tek kapama. İstatistikte daha “net”; psikolojide daha zor.
Stopu taşırken “son tepe/son dip” gibi yapısal referanslar kullanın; “göz kararı” taşıma stres üretir. Tetikleyicileri önceden tanımlayın.
Haber ve likidite saatleri: seçici olmak
Her sinyal alınmaz. En iyi kurulumlar bile veri dakikasında kayma ile tatsız sonuçlar verebilir. Çok kısa hedefli sistemlerde özellikle sorundur bu. Çözüm:
- Kritik veriler öncesi işlem açmamak veya stop/lot/hedge kuralları belirlemek,
- Londra–NY kesişimi gibi akışın “temiz” olduğu saatleri tercih etmek,
- “İlk 5 dakika” yerine “tozun dumanın yatışmasını” beklemek.
Kazanç kadar oynamama sanatı da performansın parçası.
Kendi verinizi okuyun: R-çarpanı ve beklenti (expectancy)
Kazanç yüzdesi tek başına yanıltıcıdır. %40 kazanma oranıyla 1:3 risk ödül oranı kurgulayan bir sistem, %65 kazanma oranlı 1:1 sisteme üstün gelebilir. Neyi ölçmelisiniz?
- Ortalama R (kazanılan/kaybedilen işlem başına),
- Seri sonuçlar (maksimum kayıp/kazanç serileri),
- Çekilme derinliği ve süresi (DD % ve gün olarak).
Ayda bir, en az 30–50 işlem üzerinde istatistik çıkarın. “Hissetmek” yerine “bilmek” iyidir; “bilmek” yerine “kanıtlamak” daha da iyidir.
Kısa kontrol listesi (yatırım öncesi)
- Risk % sabit mi? Bu işlemde aynı mı?
- Stop, teknik/ATR temelinde mi? Nereye gelince haksız çıkıyorsunuz?
- Pip/point değeri ve lot hesaplama forex girdileri doğru mu?
- Pozisyon boyutlandırma formülü ile bulunan lot, broker alt limitlerine uygun mu?
- Net forex pozisyon boyutu → net R hesabı → net hedef.
- R/Ö, maliyetler dahil en az 1:2 mi?
- Aynı temayı iki kez mi oynuyorsunuz (korelasyon)?
- Gün/hafta tavanına yakın mısınız?
20 saniyelik bu duraklama, birçok tatsız işlemi liste dışına atar.
Son söz: Disiplin, ölçüm, tekrar
Sürdürülebilir sonuçlar, parlak tek bir işlemden değil, iyi ölçülmüş yüzlercesinden doğar. Forex pozisyon boyutu sabit risk yüzdesine yaslandığında, stop ve hedef mantıklı yerlerde kurgulandığında ve forex risk yönetimi tavanları ciddiye alındığında; strateji nefes alır. Geri kalan—ince ayar, gözlem, küçük iyileştirmeler—zamanla birikir.
Kısa formül, uzun zanaat: pozisyon boyutlandırma formülü size çerçeveyi verir; çerçevenin içini, tutarlılıkla ve kendi verinizle doldurursunuz. Sonuç, daha sakin bir zihin, daha okunaklı bir istatistik ve daha sağlam bir eğri.
Sık Sorulan Sorular
En iyi risk yüzdesi kaçtır?
Evrensel oran yok; %0,5–%1 arası çoğu yöntem için dengeli. Yeni başlayanlara alt bant önerilir.
Stopu ATR’ye mi, yapıya mı bağlamalıyım?
Tercihen yapıya. ATR (Ortalama Gerçek Aralık), piyasaya uyum için yardımcıdır; tek başına kör kural olarak kullanılmamalı.
Kârı kademeli almak mı, tek seferde mi?
Karakterinize ve sisteme bağlı. Kademeli almak duygusal baskıyı azaltır; tek seferde kapama istatistiği netleştirir.
Ne zaman lot artırılır?
Ancak önceden tanımlı bir “kademeli ölçekleme” planı varsa. Rastgele büyütme, performansı bozar.
Hesap para birimi EUR, işlem USD paritelerinde. Bir sorun olur mu?
Pip değerini EUR cinsine çevirin; aksi hâlde risk tutarınız hedeflediğiniz değerden sapar.
Risk feragatnamesi: CFD'ler karmaşık enstrümanlar olup, kaldıraçtan dolayı hızla para kaybedilmesi gibi yüksek seviyede risk söz konusudur. CFD'lerin işleyişini ve para kaybetme riskini alma hususunu anlayıp anlamadığınızı gözden geçirmelisiniz. Kesinlikle kaybetmeyi göze alamadığınızdan fazla para yatırmayın. Profesyonel müşterilerin karşı karşıya kaldığı kayıplar, yatırılan parayı aşabilir. Lütfen risk uyarısı politikamızı okuyun ve tam olarak anlamadığınız hususlar varsa, bağımsız profesyonel tavsiye alın. Bu bilgiler, ABD ve OFAC (Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi) dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, belirli ülkelerde/bölgelerde ikâmet edenlere gönderilmek veya bu kişilerce kullanıma yönelik değildir ve bu amaç doğrultusunda hazırlanmamıştır. Şirket, yukarıda belirtilen ülke listesini kendi takdirine bağlı olarak değiştirme hakkını saklı tutar.
Join us on social media
Ahmet Demir, mühendislik geçmişini küresel piyasalara ve yatırıma olan derin ilgisiyle birleştiriyor. Problem çözme ve veri analiziyle olan ilgisi, onu ticaret dünyasını keşfetmeye doğal olarak yönlendirdi ve burada son beş yılını pratik stratejiler ve içgörüler geliştirerek geçirdi. Yazıları aracılığıyla, Ahmet karmaşık finansal fikirleri açık ve uygulanabilir bilgilere dönüştürmeyi amaçlıyor. Misyonu, diğerlerini ticarete güvenle ve bilinçli bir zihniyetle yaklaşmaya ilham vermektir.
Related Posts
